Stosowana do produkcji kosmetyków pielęgnacyjnych, jako przyprawa w kuchni i w domowej apteczce. Herbatka z szałwii, pobudza organizm do produkcji soków trawiennych. Gdy przepłuczesz nią jamę ustną usuniesz bakterie przyczyniające się do powstawania aft i pleśniaków. Dowiedz się, co zawiera szałwia lekarska, jakie są jej właściwości i jak stosowano i stosuje się ją w ziołolecznictwie.

Szałwia lekarska (Salvia officinalis) swoją nazwę zawdzięcza łacińskiemu czasownikowi “salvere”, czyli “ratować”, “leczyć”, lub przymiotnikowi “salvus” – “zdrowy”. Jest rośliną z rodziny jasnotowatych. Znana była już w starożytnej Grecji i Rzymie. Pochodzi z rejonów Morza Śródziemnego, a obecnie jest uprawiana w Polsce i innych krajach. W klimacie umiarkowanym jest półkrzewem o wysokości do 70 cm. Tworzy gęste kępy z wzniesionych i owłosionych łodyg, u podstawy zdrewniałych. Posiada miękkie, owalne, srebrno-zielone liście. To właśnie liście szałwii lekarskiej stanowią główny surowiec leczniczy. Szałwia lekarska kwitnie od maja do czerwca, jej kwiaty są fioletowo-niebieskie i zebrane w nibyokółki. Szałwia lekarska jest rośliną miododajną, o silnym, charakterystycznym zapachu.

Szałwia posiada kilkaset odmian. Do zastosowań leczniczych stosuje się głównie szałwię lekarską, szałwię jabłkową, szałwię muszkatołową, szałwię zieloną, szałwię szkarłatną i szałwię lawendolistną. Do celów dekoracyjnych wykorzystuje się za to np. szałwię powabną, szałwię omszoną i szałwię błyszczącą. Szałwia wieszcza jest uznawana za środek odurzający i posiadanie jej w jakiejkolwiek postaci jest w Polsce nielegalne.

Szałwia – właściwości lecznicze

Wpływa na ciało i ducha, a na jej efekty nie trzeba długo czekać. Płukanka z szałwii łagodzi ból gardła, kilka listków dodanych do potrawy sprawią, że będzie bardziej strawna, a herbatka wypita po obiedzie pobudzi wydzielanie soku żołądkowego i żółci, a także obniży delikatnie poziom cukru we krwi. Szałwię warto stosować przede wszystkim przy ciężkostrawnych posiłkach. Zioło łagodzi wzdęcia i biegunki, a regularnie stosowane przed posiłkami pobudzi apetyt. Moczopędne działanie szałwii pozwala sprawniej pozbywać się substancji toksycznych i oczyszczać organizm.

Wywar z szałwii warto pić podczas przeziębienia – gorączki, kataru, bolących zatok oraz przy infekcjach. Dzięki działaniu ściągającemu i wykrztuśnemu szałwia pomaga oczyścić płuca z zalegającej w nich wydzieliny. Pamiętajmy jednak, że nie jest to panaceum, nie jest to silny lek od razu stawiający na nogi. Efekt jest organiczny, naturalny, lekki, powolny. Spokojny i niewymuszony styl życia jest niezbędny podczas kuracji. Obecny w szałwii olejek eteryczny jest popularny ze względu na swoją bakteriobójczą skuteczność. Działa antyseptycznie i grzybobójczo, hamuje rozwój infekcji związanych z rozmnażaniem się bakterii. Ułatwia oczyszczenie oskrzeli z zalegającej w nich wydzieliny. Podczas nadmiernego pocenia się rąk i stóp zaleca się moczyć dłonie i stopy w naparze z szałwii. Przy nadpotliwości na tle nerwicowym lub z powodu nadczynności tarczycy zaleca się spożywanie nalewki z szałwii. Przy owrzodzeniach jamy ustnej, krwawieniach dziąseł, aftach i pleśniawkach warto stosować płukanie jamy ustnej naparem z szałwii. Płukankę z szałwii leczniczej możemy przygotować parząc 1 łyżkę suszu w szklance gorącej wody. W przypadku bólu gardła, stanów zapalnych jamy ustnej lub krwawiących dziąseł jamę ustną lub gardło płuczemy 4 razy dziennie. Płukanie ust pomoże także w przypadku nieprzyjemnego zapachu z ust.

Szałwię lekarze przypisują kobietom, które mają problem z nadmiarem mleka po zakończeniu karmienia piersią. Ponadto pomoże kobietom cierpiącym ból związany z końcem cyklu menstruacyjnego – zmniejsza skurcze mięśni i reguluje obfitość miesiączek. Szałwia pomaga leczyć upławy i stany zapalne dróg rodnych. Szałwia lekarska łagodzi także objawy menopauzy, charakteryzującej się uderzeniami gorąca i poceniem się.

Flawonoidy i fitohormony, związki odżywcze zawarte w szałwii lekarskiej leczą trądzik, wypryski i zwalczają stres oksydacyjny, dzięki czemu opóźniają powstawanie zmarszczek i starzenie się skóry.  Rozcieńczony olejek z szałwii łagodzi  zaczerwienienia skóry. Szałwia pomaga także leczyć drobne skaleczenia, otarcia, grzybicę, łuszczycę i czyraki. Roślina ta jest stosowana na ogromną skalę w przemyśle kosmetycznym jako składnik kremów pielęgnacyjnych, balsamów, żeli pod prysznic. Wywiera pozytywny wpływ także na włosy i skórę głowy – pomaga leczyć łupież i łojotokowe zapalenie skóry głowy. Rozcieńczony olejek z szałwii łagodzi  zaczerwienienia skóry.

Szałwia – działanie na układ nerwowy

Szałwia ma także pozytywny wpływ na nasze samopoczucie. Olejek eteryczny, który zawiera szałwia wykazuje działanie uspokajające. Herbatka z szałwii pomaga złagodzić stres i niepokoje. Dzięki temu w medycynie ludowej szałwia stosowana jest przy zaburzeniach psychicznych i obniżonym nastroju. Mówi się, że pomaga także w zaburzeniach pamięci i objawach choroby Alzheimera. Szałwia lekarska ma także działanie nasenne.

Szałwia do picia

Napar lub herbata z szałwii jest najpopularniejszym sposobem na jej przygotowanie. Aby przygotować napar, należy łyżkę suszonych liści szałwii zalać szklanką wrzątku i parzyć przez 20 minut pod przykryciem. Taka herbatka pomaga w problemach z trawieniem i wspomaga leczenie infekcji, takich jak stany zapalne gardła i jamy ustnej.

Szałwia lekarska – przeciwwskazania

Nie powinno się spożywać przetworów z szałwii w nadmiarze lub przed dłuższy czas, ponieważ nadmiar szałwii może powodować dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak nudności, podrażnienia błony śluzowej żołądka, wymioty, zawroty głowy, uszkodzenie wątroby, apatię i uczucie otępienia. Z tego powodu nie powinny stosować szałwii osoby cierpiące na nieżyty żołądka.

Szałwii nie należy spożywać u osób chorych na padaczkę, gdyż może ona powodować ataki. Szałwia nie jest także zalecana dla osób przyjmujących leki przeciwzakrzepowe. Nie należy także stosować olejku z szałwii doustnie, gdyż może mieć negatywny wpływ na układ nerwowy.

Nie zaleca się stosowania szałwii w ciąży, gdyż grozi to poronieniem. Nie powinny jej także stosować kobiety karmiące, gdyż hamuje laktację.

Przed stosowaniem przetworów z szałwii należy skonsultować się z lekarzem, który ustali czy przyjmowanie szałwii w naszym przypadku niesie ryzyko. W razie wystąpienia jakichkolwiek objawów niepożądanych po spożyciu przetworów z szałwii, należy natychmiast zasięgnąć porady lekarza.

Szałwia – zastosowanie w kuchni

Szałwia może być także stosowana jako przyprawa – w tym celu stosuje się jej świeże lub suszone liście. Posiadają one silny, korzenny zapach i gorzkawy smak. Dobrze komponują się one z tłustymi mięsami, takimi jak kaczka, wieprzowina i gęś, a także ryby. Podkreśli smak potraw z zawartością pomidorów, fasoli, grochu, i dyni. Doda aromatu także farszom, pasztetom i ciastom.

Szałwia lekarska – uprawa

Szałwię lekarską możemy uprawiać na stanowiskach ciepłych i osłoniętych od wiatru. Podłoże powinno być obojętne lub zasadowe, żyzne i przepuszczalne, z dodatkiem piasku. Szałwia nie będzie rosła na glebach ciężkich. Szałwia lubi nawożenie kompostem lub nawozami mineralnymi. Należy pamiętać, że szałwia nie jest rośliną zbytnio mrozoodporną, dlatego w okresie zimy należy ją przykryć gałązkami np. stroiszu. Na wiosnę roślinę przycinamy na wysokości ok. 10 cm nad ziemią. Niezdrewniałe ziele szałwii i liście zbiera się przed kwitnieniem – u młodej rośliny pierwszy zbiór przypadnie w okolicach sierpnia. Surowiec należy zbierać w słoneczne dni, po południu i suszyć w ciemnym i suchym miejscu. Po kwitnieniu szałwię lekarską silnie przycinamy. Roślinę możemy rozmnażać poprzez pobranie nasion już w sierpniu i wysianie ich na rozsadę na początku kwietnia. Po rozpoczęciu kiełkowania rozsadę sadzimy w miejscu stałym w okolicach lipca. Pod koniec lata możemy także pobrać od rośliny macierzystej sadzonki. Przy sadzeniu pamiętamy, że szałwia bardzo silnie się ukorzenia, dlatego należy zachowywać odstęp min. 50 cm między sadzonkami.