Różnorodność ziół i roślin leczniczych oferuje szereg właściwości leczniczych, które nie zawsze są znane i doceniane. Czasem nie zdajemy sobie sprawy, że recepta na drobne codzienne dolegliwości jest tuż pod ręką, często w naszej kuchni. Sprawdź, dlaczego warto poświęcić większą uwagę bogactwu zasobów w postaci ziół i roślin leczniczych, jakie oferuje nam natura.

Istnieje wiele ziół i roślin leczniczych, które posiadają dobroczynny wpływ na nasze zdrowie. Wiele z tych właściwości zostało naukowo udowodnionych, inne możemy przeczytać w książkach napisanych przez zwolenników ziołolecznictwa i medycyny ludowej, a jeszcze inne funkcjonują jako nie do końca sprawdzone mity. Warto bliżej przyjrzeć się tym często niepozornym ziołom, gdyż mogą stanowić cenny dodatek do naszej codziennej diety i wspomóc nasze zdrowie. Pamiętaj jednak, żeby zapoznać się z przeciwwskazaniami dotyczącymi stosowania ziół i roślin leczniczych i w razie wątpliwości skonsultuj się z lekarzem, gdyż nieumiejętnie wykorzystywane mogą przynieść efekt odwrotny od zamierzonego. Poniżej przedstawiamy popularne zioła i rośliny lecznicze i opisujemy ich wpływ na organizm ludzki.

Superżywność (Superfood)

Na szczególną uwagę zasługują rośliny z grupy tzw. superfoods (ang. superżywność). Jest to nazwa handlowa określająca rośliny o podwyższonej zawartości składników odżywczych, wywierających korzystny wpływ na organizm. Do tej grupy zaliczamy aronię, czystek, jagody goji, jarmuż, moringę, ostropest plamisty oraz żurawinę.

Przeczytaj także: Żurawina – jakie właściwości lecznicze mają suszone owoce, sok i nalewka z żurawiny

Układ pokarmowy

Wiele roślin leczniczych i ziół wykazuje korzystny wpływ na układ pokarmowy człowieka. Borówka czarna, dzika róża, dziurawiec, imbir, jagody goji, jałowiec, jarmuż, kminek, lipa, majeranek, mniszek lekarski, oregano, ostropest plamisty i tymianek wspomagają procesy trawienne i łagodzą niestrawność. Dodatkowo, aloes, dziurawiec, imbir, jałowiec, kminek, lipa, majeranek, mięta, mniszek lekarski, oregano oraz szałwia lekarska pobudzają wydzielanie soku żołądkowego i żółci, dlatego zaleca się stosowanie tych roślin na krótko przed posiłkiem, aby przygotować układ trawienny. Jeśli mamy problem z gazami lub biegunkami, ulgę przyniesie nam borówka czarna, dziurawiec, kminek, majeranek, mięta, oregano i rumianek pospolity. W przypadku zaparć warto sięgnąć po aloes, dziurawiec i kminek. Aloes, jarmuż i mięta wspomagają oczyszczanie jelit i poprawiają ich perystaltykę. Jeżeli dokuczają nam dolegliwości ze strony żołądka, takie jak nieżyty czy wrzody, warto sięgać po dziką różę (która dodatkowo łagodzi wrzody wątroby), dziurawiec, imbir, jarmuż (pomocny także w leczeniu wrzodów dwunastnicy) oraz żurawinę. Nudności pozbędziemy się przy pomocy borówki czarnej, imbiru, kminku, a także rumianku pospolitego. Niektóre rośliny mają szczególnie korzystny wpływ na pracę wątroby. Mówi się, że jagody goji, ostropest plamisty i żeń-szeń posiadają zdolność regeneracji tego narządu, a mięta i mniszek lekarski wspomagają jego pracę. Ostropest plamisty zapobiega marskości i złuszczaniu się wątroby, a żeń-szeń dodatkowo chroni wątrobę przed wpływem wolnych rodników. Moringa wspomaga oczyszczanie wątroby i pomaga regulować wydzielanie przez nią enzymów. Osobom cierpiącym na zgagę i wzdęcia ulgę przyniesie dziurawiec, imbir, kminek, oregano, rumianek pospolity i ostropest plamisty. Przed spożyciem posiłku warto zastosować dziurawiec, imbir i kminek na pobudzenie apetytu. Borówka czarna rzekomo posiada zdolność do eliminowania pasożytów ludzkich takich jak glista i owsiki, a dodatkowo ma działanie przeciwbakteryjne. Napary z mniszka lekarskiego przyniosą ulgę przy stanach zapalnych jamy ustnej. Imbir z kolei zajmie się jej dezynfekcją, a kminek odświeży oddech. Dobra wiadomość dla osób odchudzających się – do diety warto włączyć imbir, jagody goji, kminek, mniszek lekarski oraz moringę, gdyż zioła te dają uczucie sytości i jednocześnie zmniejszają łaknienie. Osobom zmagającym się z refluksem przełyku w łagodzeniu jego objawów pomoże imbir.

Zobacz także: Jagoda goji – superfoods o niezwykłych właściwościach

Układ krwionośny

Zioła i rośliny lecznicze mogą wspierać układ krążenia, poprawiając jego pracę. Do popularnych roślin poprawiających funkcje układu krwionośnego należą borówka czarna, jarmuż, kminek, mniszek lekarski i żeń-szeń. Rośliny takie jak aronia, borówka czarna, dzika róża, imbir, jarmuż, moringa, tymianek i żeń-szeń obniżają i regulują ciśnienie tętnicze. W obniżaniu i regulowanie poziomu “złego” cholesterolu LDL pomogą: bazylia, borówka czarna, dzika róża, imbir, jagody goji, jarmuż, mięta, mniszek lekarski, moringa, ostropest plamisty, żeń-szeń i żurawina. Z kolei diabetyków mogą zainteresować: aronia, imbir, jagody goji, jarmuż, kminek, mniszek lekarski, moringa, ostropest plamisty, szałwia lekarska oraz żeń-szeń, gdyż przypuszcza się, że mogą one regulować i obniżać poziom cukru we krwi. Przy anemii mogą pomóc jagody goji, jarmuż, majeranek, mniszek lekarski oraz moringa. Borówka czarna, czarny bez, dzika róża, jagody goji, jarmuż i moringa wzmacniają i uszczelniają naczynia krwionośne. Rośliny takie jak bazylia, borówka czarna, dzika róża, imbir, żeń-szeń i żurawina zapobiegają powstawaniu zakrzepów i zatykaniu naczyń krwionośnych, dzięki czemu mogą chronić np. przed miażdżycą czy innymi chorobami serca. Jarmuż pomoże przy zaburzeniach krzepliwości krwi, a czarny bez i mniszek lekarski pomagają ją oczyścić. Osoby cierpiące na żylaki i hemoroidy powinny wypróbować borówkę czarną.

Układ nerwowy

Niektóre zioła przyniosą ukojenie naszym nerwom. Do roślin o działaniu uspokajającym, relaksującym i wyciszającym zaliczamy bazylię, borówkę czarną, dziką różę, dziurawiec, lawendę, lipę, majeranek, melisę, męczennicę, miętę, rumianek pospolity, tymianek i niektóre odmiany żeń-szenia. Przy zaburzeniach snu warto zastosować borówkę czarną, kminek, majeranek, melisę, męczennicę, miętę, moringę i rumianek pospolity. Przy zmęczeniu ulgę i dawkę energii może dostarczyć borówka czarna, dzika róża, kminek oraz żeń-szeń. Do ziół o działaniu pobudzającym zaliczamy miętę, moringę i żeń-szeń. Żeń-szeń dodatkowo pomaga w powrocie do sił w okresie rekonwalescencji. Poprawę pracy mózgu może przynieść aloes, imbir, kminek i moringa. Medycyna dalekiego wschodu twierdzi, że jagody goji hamują obumieranie komórek nerwowych i katalizują ich regenerację. W przypadku narażenia na stres, warto wypróbować herbaty z lipy, melisy, męczennicy, rumianku pospolitego i żeń-szenia. Przy łagodnej depresji poprawę nastroju może przynieść bazylia, dzika róża, dziurawiec, melisa oraz męczennica. Bazylia, imbir, melisa oraz ostropest plamisty mogą przynieść ulgę w bólach migrenowych. Osoby z problemami z koncentracją powinny wypróbować imbir, kminek, melisę czy żeń-szeń. Melisa, moringa i żeń-szeń dodatkowo poprawiają pamięć. Imbir i moringa zwiększają wydajność umysłu, a żeń-szeń może pomóc w łagodzeniu skutków otępienia starczego. Moringa zapobiega epilepsji i chorobie Alzheimera, a męczennica łagodzi objawy epilepsji, ADHD i histerii.

Układ oddechowy

Niektóre zioła pomogą nam przy infekcjach układu oddechowego, przeziębieniu i grypie. Należą do nich bazylia, borówka czarna, czarny bez, czystek, imbir, jałowiec, kminek, lipa, majeranek, mięta, mniszek lekarski, moringa, szałwia lekarska, tymianek i żeń-szeń. Borówka czarna łagodzi także stany zapalne spowodowane przez bakterie i wirusy. Czarny bez, majeranek, mięta, moringa i szałwia lekarska łagodzą objawy nieżytu nosa. Na kaszel zaleca się imbir, kminek, lipę, majeranek, męczennicę, szałwię lekarską oraz tymianek. W celu złagodzenia objawów stanów zapalnych gardła warto wypróbować imbir, kminek, lipę, miętę, mniszek lekarski, a także szałwię lekarską. Kminek, majeranek i szałwia lekarska łagodzą objawy stanów zapalnych zatok i ich ból. Ponadto szałwia lekarska pomaga zbić gorączkę, a imbir i lipa wypocić ciało przy infekcji. Imbir, majeranek i moringa pomogą przy objawach zapalenia oskrzeli. Moringa dodatkowo łagodzi objawy astmy. Aloes, dzika róża, jagody goji, kminek, mniszek lekarski, tymianek i żeń-szeń podnoszą odporność organizmu i pomagają chronić przed infekcjami.

Układ moczowy

Szereg ziół i roślin leczniczych wykazuje działanie moczopędne, np. bazylia, czarny bez, dzika róża, dziurawiec, jałowiec, kminek, mniszek lekarski, moringa i tymianek. Jagody goji i mniszek lekarski wspomagają pracę nerek – jagody goji pomagają także je regenerować. Aronia, borówka czarna, mniszek lekarski i żurawina zapobiegają infekcjom układu moczowego i powstawaniu kamieni nerkowych.

Układ kostny i układ mięśniowy

Niektóre zioła i rośliny lecznicze wykazują działanie łagodzące w przypadku bólu mięśni, stawów i kości. Imbir, jałowiec, majeranek, tymianek i żeń-szeń koją ból mięśni po przeciążeniu i wysiłku fizycznym, a kminek, melisa i szałwia lekarska łagodzą bóle menstruacyjne. Moringa za to zwiększa wydajność fizyczną. W przypadku reumatyzmu i bólu stawów, warto wypróbować imbir, jałowiec, majeranek, mniszek lekarski i tymianek. Jarmuż i żeń-szeń zapobiegają osteoporozie. Aloes i jagody goji wzmacniają stawy. Dodatkowo jagody goji pomagają regenerować zęby i kości.

Układ rozrodczy

Kobiety z problemami z cyklem menstruacyjnym powinny włączyć do swojej diety kminek, mniszek lekarski i ostropest plamisty, gdyż zioła te regulują cykl menstruacyjny i poprawiają pracę jajników. Medycyna dalekiego wschodu twierdzi, że jagody goji pomagają leczyć niepłodność. Imbir i żeń-szeń z kolei rzekomo wspomagają funkcje seksualne, pomagają w zaburzeniach erekcji i podnoszą libido. Żeń-szeń dodatkowo łagodzi objawy menopauzy i andropauzy.

Skóra

Wiele ziół i roślin leczniczych może być z powodzeniem stosowanych na skórę w formie olejków czy okładów. Przy podrażnieniach i stanach zapalnych skóry pomocne będą: borówka czarna, dziurawiec, kminek (skuteczny zwłaszcza przy bakteryjnych, pasożytniczych i grzybiczych stanach zapalnych), lipa, majeranek, mięta, mniszek lekarski, moringa, rumianek pospolity i tymianek. Imbir, mniszek lekarski, rumianek pospolity, szałwia lekarska i tymianek pomogą leczyć trądzik. Imbir, jagody goji, kminek, lipa, majeranek, moringa, szałwia lekarska i żeń-szeń opóźniają procesy starzenia skóry i poprawiają jej elastyczność. Bazylia, dziurawiec i imbir łagodzą obrzęki, wrzody i opuchnięcia. Przy ukąszeniach owadów ulgę przyniosą: bazylia, lipa, mięta i tymianek. Dziurawiec, jarmuż, mniszek lekarski, oregano, rumianek pospolity, tymianek i żeń-szeń pomagają przy trudno gojących się ranach. Działanie antyseptyczne (odkażające) na skórę wykazują: borówka czarna, dziurawiec, jagody goji, oregano, tymianek i rumianek pospolity. Imbir, melisa, mięta i oregano łagodzą objawy opryszczki. Ponadto imbir i mniszek lekarski łagodzą ropnie skóry. W walce z łupieżem pomogą: mniszek lekarski i rumianek pospolity. Jagody goji łagodzą wysypki i alergie. Dzika róża rozjaśnia przebarwienia skóry i hamuje rozwój czerniaka, a szałwia lekarska pomaga hamować nadmierną potliwość rąk i stóp. Na poparzenia najlepsze będą dziurawiec, mięta i rumianek pospolity. Kminek niweluje cellulit, dziurawiec znajduje zastosowanie w leczeniu bielactwa nabytego, a mniszek lekarski pomaga pozbyć się brodawek i kurzajek. W łagodzeniu objawów świerzbu i świądu pomocne będą kminek, oregano i rumianek pospolity. Dziurawiec, mniszek lekarski i tymianek łagodzą objawy łuszczycy, liszaje i egzemy.

Wzrok

Borówka czarna, jagody goji, jarmuż i moringa wspomagają procesy widzenia. Moringa niweluje wpływ wolnych rodników na oczy oraz powodowane przez nie uszkodzenia.

Działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne

Istnieje sporo ziół i roślin leczniczych wykazujących właściwości przeciwutleniające (antyoksydacyjne). Antyoksydanty niwelują szkodliwy wpływ wolnych rodników, hamują przedwczesne procesy starzenia się organizmu, wspomagają układ odpornościowy, chronią komórki przed stresem oksydacyjnym, wspierają pracę układu nerwowego oraz regenerację komórek nerwowych, a także poprawiają krążenie i obniżają ciśnienie krwi. Szczególnie dużą zawartością antyoksydantów mogą poszczycić się moringa, która posiada ich aż 46. Jagody goji posiadają silne właściwości antyoksydacyjne ze względu na wysoką zawartość witaminy A i C. Inne zioła i rośliny lecznicze wykazujące działanie przeciwutleniające to aronia, borówka czarna, czarny bez, czystek, jarmuż, kminek, oregano, ostropest plamisty i rumianek pospolity. Aloes, aronia, bazylia, borówka czarna, jarmuż i moringa wykazują silne właściwości przeciwzapalne

Zobacz także: Czystek – historia pochodzenia, właściwości lecznicze, zastosowanie, przeciwwskazania, jak uprawiać czystek?

Działanie przeciwnowotworowe

W 2018 roku nie dysponujemy odpowiednimi badaniami laboratoryjnymi, abyśmy mogli określić wpływ ziół na komórki rakowe. Dalsze badania naukowe są konieczne do ustalenia rzeczywistego wpływu ziół na hamowanie tworzenia nowotworów.