Stosowana do produkcji kosmetyków pielęgnacyjnych, jako przyprawa w kuchni i w domowej apteczce. Herbatka z szałwii, pobudza organizm do produkcji soków trawiennych. Gdy przepłuczesz nią jamę ustną usuniesz bakterie przyczyniające się do powstawania aft i pleśniaków. Dowiedz się, co zawiera szałwia lekarska, jakie są jej właściwości i jak stosowano i stosuje się ją w ziołolecznictwie.

Szałwia lekarska (Salvia officinalis) swoją nazwę zawdzięcza łacińskiemu czasownikowi “salvere”, czyli “ratować”, “leczyć”, lub przymiotnikowi “salvus” – “zdrowy”. Jest rośliną z rodziny jasnotowatych. Znana była już w starożytnej Grecji i Rzymie. Pochodzi z rejonów Morza Śródziemnego, a obecnie jest uprawiana w Polsce i innych krajach. W klimacie umiarkowanym jest półkrzewem o wysokości do 70 cm. Tworzy gęste kępy z wzniesionych i owłosionych łodyg, u podstawy zdrewniałych. Posiada miękkie, owalne, srebrno-zielone liście. To właśnie liście szałwii lekarskiej stanowią główny surowiec leczniczy. Szałwia lekarska kwitnie od maja do czerwca, jej kwiaty są fioletowo-niebieskie i zebrane w nibyokółki. Szałwia lekarska jest rośliną miododajną, o silnym, charakterystycznym zapachu.

Szałwia posiada kilkaset odmian. Do zastosowań leczniczych stosuje się głównie szałwię lekarską, szałwię jabłkową, szałwię muszkatołową, szałwię zieloną, szałwię szkarłatną i szałwię lawendolistną. Do celów dekoracyjnych wykorzystuje się za to np. szałwię powabną, szałwię omszoną i szałwię błyszczącą. Szałwia wieszcza jest uznawana za środek odurzający i posiadanie jej w jakiejkolwiek postaci jest w Polsce nielegalne.

Przeczytaj także: Jałowiec – odmiany, właściwości i zastosowanie

Szałwia – właściwości lecznicze

Wpływa na ciało i ducha, a na jej efekty nie trzeba długo czekać. Płukanka z szałwii łagodzi ból gardła, kilka listków dodanych do potrawy sprawią, że będzie bardziej strawna, a herbatka wypita po obiedzie pobudzi wydzielanie soku żołądkowego i żółci, a także obniży delikatnie poziom cukru we krwi. Szałwię warto stosować przede wszystkim przy ciężkostrawnych posiłkach. Zioło łagodzi wzdęcia i biegunki, a regularnie stosowane przed posiłkami pobudzi apetyt. Moczopędne działanie szałwii pozwala sprawniej pozbywać się substancji toksycznych i oczyszczać organizm.

Wywar z szałwii warto pić podczas przeziębienia – gorączki, kataru, bolących zatok oraz przy infekcjach. Dzięki działaniu ściągającemu i wykrztuśnemu szałwia pomaga oczyścić płuca z zalegającej w nich wydzieliny. Pamiętajmy jednak, że nie jest to panaceum, nie jest to silny lek od razu stawiający na nogi. Efekt jest organiczny, naturalny, lekki, powolny. Spokojny i niewymuszony styl życia jest niezbędny podczas kuracji. Obecny w szałwii olejek eteryczny jest popularny ze względu na swoją bakteriobójczą skuteczność. Działa antyseptycznie i grzybobójczo, hamuje rozwój infekcji związanych z rozmnażaniem się bakterii. Ułatwia oczyszczenie oskrzeli z zalegającej w nich wydzieliny. Podczas nadmiernego pocenia się rąk i stóp zaleca się moczyć dłonie i stopy w naparze z szałwii. Przy nadpotliwości na tle nerwicowym lub z powodu nadczynności tarczycy zaleca się spożywanie nalewki z szałwii. Przy owrzodzeniach jamy ustnej, krwawieniach dziąseł, aftach i pleśniawkach warto stosować płukanie jamy ustnej naparem z szałwii. Płukankę z szałwii leczniczej możemy przygotować parząc 1 łyżkę suszu w szklance gorącej wody. W przypadku bólu gardła, stanów zapalnych jamy ustnej lub krwawiących dziąseł jamę ustną lub gardło płuczemy 4 razy dziennie. Płukanie ust pomoże także w przypadku nieprzyjemnego zapachu z ust.

Szałwię lekarze przypisują kobietom, które mają problem z nadmiarem mleka po zakończeniu karmienia piersią. Ponadto pomoże kobietom cierpiącym ból związany z końcem cyklu menstruacyjnego – zmniejsza skurcze mięśni i reguluje obfitość miesiączek. Szałwia pomaga leczyć upławy i stany zapalne dróg rodnych. Szałwia lekarska łagodzi także objawy menopauzy, charakteryzującej się uderzeniami gorąca i poceniem się.

Flawonoidy i fitohormony, związki odżywcze zawarte w szałwii lekarskiej leczą trądzik, wypryski i zwalczają stres oksydacyjny, dzięki czemu opóźniają powstawanie zmarszczek i starzenie się skóry.  Rozcieńczony olejek z szałwii łagodzi  zaczerwienienia skóry. Szałwia pomaga także leczyć drobne skaleczenia, otarcia, grzybicę, łuszczycę i czyraki. Roślina ta jest stosowana na ogromną skalę w przemyśle kosmetycznym jako składnik kremów pielęgnacyjnych, balsamów, żeli pod prysznic. Wywiera pozytywny wpływ także na włosy i skórę głowy – pomaga leczyć łupież i łojotokowe zapalenie skóry głowy. Rozcieńczony olejek z szałwii łagodzi  zaczerwienienia skóry.

Szałwia – działanie na układ nerwowy

Szałwia ma także pozytywny wpływ na nasze samopoczucie. Olejek eteryczny, który zawiera szałwia wykazuje działanie uspokajające. Herbatka z szałwii pomaga złagodzić stres i niepokoje. Dzięki temu w medycynie ludowej szałwia stosowana jest przy zaburzeniach psychicznych i obniżonym nastroju. Mówi się, że pomaga także w zaburzeniach pamięci i objawach choroby Alzheimera. Szałwia lekarska ma także działanie nasenne.

Szałwia do picia

Napar lub herbata z szałwii jest najpopularniejszym sposobem na jej przygotowanie. Aby przygotować napar, należy łyżkę suszonych liści szałwii zalać szklanką wrzątku i parzyć przez 20 minut pod przykryciem. Taka herbatka pomaga w problemach z trawieniem i wspomaga leczenie infekcji, takich jak stany zapalne gardła i jamy ustnej.

Zobacz także: Gotu Kola – czym jest, skąd pochodzi, jak wpływa na organizm

Szałwia lekarska – przeciwwskazania

Nie powinno się spożywać przetworów z szałwii w nadmiarze lub przed dłuższy czas, ponieważ nadmiar szałwii może powodować dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak nudności, podrażnienia błony śluzowej żołądka, wymioty, zawroty głowy, uszkodzenie wątroby, apatię i uczucie otępienia. Z tego powodu nie powinny stosować szałwii osoby cierpiące na nieżyty żołądka.

Szałwii nie należy spożywać u osób chorych na padaczkę, gdyż może ona powodować ataki. Szałwia nie jest także zalecana dla osób przyjmujących leki przeciwzakrzepowe. Nie należy także stosować olejku z szałwii doustnie, gdyż może mieć negatywny wpływ na układ nerwowy.

Nie zaleca się stosowania szałwii w ciąży, gdyż grozi to poronieniem. Nie powinny jej także stosować kobiety karmiące, gdyż hamuje laktację.

Przed stosowaniem przetworów z szałwii należy skonsultować się z lekarzem, który ustali czy przyjmowanie szałwii w naszym przypadku niesie ryzyko. W razie wystąpienia jakichkolwiek objawów niepożądanych po spożyciu przetworów z szałwii, należy natychmiast zasięgnąć porady lekarza.

Szałwia – zastosowanie w kuchni

Szałwia może być także stosowana jako przyprawa – w tym celu stosuje się jej świeże lub suszone liście. Posiadają one silny, korzenny zapach i gorzkawy smak. Dobrze komponują się one z tłustymi mięsami, takimi jak kaczka, wieprzowina i gęś, a także ryby. Podkreśli smak potraw z zawartością pomidorów, fasoli, grochu, i dyni. Doda aromatu także farszom, pasztetom i ciastom.

Szałwia lekarska – uprawa

Szałwię lekarską możemy uprawiać na stanowiskach ciepłych i osłoniętych od wiatru. Podłoże powinno być obojętne lub zasadowe, żyzne i przepuszczalne, z dodatkiem piasku. Szałwia nie będzie rosła na glebach ciężkich. Szałwia lubi nawożenie kompostem lub nawozami mineralnymi. Należy pamiętać, że szałwia nie jest rośliną zbytnio mrozoodporną, dlatego w okresie zimy należy ją przykryć gałązkami np. stroiszu. Na wiosnę roślinę przycinamy na wysokości ok. 10 cm nad ziemią. Niezdrewniałe ziele szałwii i liście zbiera się przed kwitnieniem – u młodej rośliny pierwszy zbiór przypadnie w okolicach sierpnia. Surowiec należy zbierać w słoneczne dni, po południu i suszyć w ciemnym i suchym miejscu. Po kwitnieniu szałwię lekarską silnie przycinamy. Roślinę możemy rozmnażać poprzez pobranie nasion już w sierpniu i wysianie ich na rozsadę na początku kwietnia. Po rozpoczęciu kiełkowania rozsadę sadzimy w miejscu stałym w okolicach lipca. Pod koniec lata możemy także pobrać od rośliny macierzystej sadzonki. Przy sadzeniu pamiętamy, że szałwia bardzo silnie się ukorzenia, dlatego należy zachowywać odstęp min. 50 cm między sadzonkami.

Przeczytaj jeszcze: Kasztany – charakterystyka, właściwości lecznicze. Przepis na kasztany