Lawenda wąskolistna, czyli najbardziej popularna, najlepiej znosząca polskie zimy odmiana lawendy. Kwitnie na głęboki fiolet i wydziela intensywny – wręcz oszałamiający zmysł węchu – zapach. Można ją uprawiać w domu, na balkonie i oczywiście w ogrodzie. Nie jest jednak łatwo sobie z nią radzić. W tym poradniku znajdziesz praktyczne wskazówki dotyczące tego jak opiekować się lawendą, jak ją przycinać i pielęgnować. Lawendę uwielbiamy, bo dodaje walorów estetycznych, leczy i niekiedy zagląda do garnka. Jeśli zasadzisz ją w czerwcu to już w kwietniu możesz cieszyć się efektami jej rozkwitu. Sprawdź jak to się robi z Lawendą.

Jak sadzić i uprawiać lawendę?

Przede wszystkim słońce, słońce i jeszcze raz słońce. Wybieramy silnie nasłonecznione stanowisko, tu gdzie promienie padają intensywnie. Gleba jaką powinniśmy wybrać dla lawendy powinna być obfita w wapno, powinna być przepuszczalna, próchniczna. Poznasz ją po czarnym lub brązowym odcieniu, powinny być na niej widoczne fragmenty obumarłych roślin. Na takiej glebie rośliny z łatwością przyswajają obecne w niej substancje pokarmowe. Gleba to jeden z najważniejszych czynników wpływających na wzrost rośliny. Jeśli nie wiesz jakiego rodzaju jest Twoja gleba ogródkowa, nie krępuj się wziąć próbkę i pokazać ją w sklepie ogrodniczym. Gdy będziesz kupował ziemię doniczkową pamiętaj, aby była to ziemia próchniczna. Sadź ją co 30, 40 cm w zależności od wielkości rośliny, którą posiadasz. Gdy uprawiasz lawendę w domu w doniczce posadź jedną sadzonkę na jedną donicę. Jeśli chcesz ją rozmnożyć możesz wysiać nasiona do gleby lub kupić gotowe sadzonki. Drugi sposób jest naturalnie prostszy, pierwszy tańszy i w efekcie końcowym zapewne bardziej zatysfakcjonujący. Jeśli chodzi o nawóz, lawenda potrzebuje mieszanek z azotem, fosforem i potasem. Niebezznaczenia jest tutaj dawka jaka zostanie użyta i stosunek proporcji tych składników. Na plantacjach europejskich stosowane jest 50 kg mieszanki na hektar pola w proporcjach N=21; P=20; K=54. 1h to 1000 m2, co oznacza że na 1m2 potrzebujesz 50ml preparatu. Na uwagę zasługuje fakt, że na plantacjach amerykańskich stosuje się mieszanki ze znacznie większą ilością azotu, gwarantuje to szybszy wzrost, ale oczywiście odbija się na jakości, taka lawenda z plantacji amerykańskich, gdzie stosuje się więcej azotu podczas nawożenia, będzie miała znacznie mniej olejku eterycznego.

Przeczytaj jeszcze: Kasztany – charakterystyka, właściwości lecznicze. Przepis na kasztany

Przycinanie lawendy

Rośliny młode skracamy o połowę tuż po końcu zimy, na przełomie marca i kwietnia. Obcinamy połamane i uszkodzone pędy, dzięki temu roślina się rozrośnie. Brak cięcia spowoduje, że roślina nie będzie rosła w zwartej bryle.

Lawenda – czyli myć się

Po łacinie „lavare” oznacza „myć”, „kąpać się” i temu czasownikowi lawenda zawdzięcza swoją nazwe. Lawenda była ulubionym dodatkiem do kąpieli Greków i Rzymian. Faktycznie roślina ta, wykazuje bardzo korzystne działanie na skórę – łagodzące i odkarzające. Głównym składnikiem o proaktywnym dzialaniu lawendy jest olejek eteryczny. W terapiach leczniczych skóry można stosować samą lawendę, czyli jej zasuszone kwiaty lub olejek lawendowy (uważaj na różnego rodzaju dostępne na rynku specyfiki o zapachu lawendowym, nie mają one tym samych prozdrowotnych właściwości).

Lawenda w kuchni

Ulubiona przyprawa w kuchni śródziemnomorskiej. Można śmiało dodawać ją, do sałatek, sosów, pieczonych ryb, mięs i smażonch warzyw. Nie przesadzaj jednak z ilością, ma bardzo intensywny zapach. Lawenda najcześciej obok mięty, bazyli, cząbru, liścia laurowego, oregano, rozmarynu i tymianku wchodzi w skład tzw. mieszanki prowansalkiej ziół. Z pwodzeniem można łączyć ją z tymi przyprawami. Często wykorzystywana jest do domowej produkcji aromatycznej oliwy i octu – wystarczy włożyć gałązke do butelki z octem winnym lub oliwą. W krajach śródziemnomorskich dużym powodzeniem cieszy się cukier lawendowy. Aby go przygotować wystarczy garść kwiatów lawendy posypać kilkoma łyżkami cukru, całość wsypać do słoika, zakręcić i pozostawić na 4-6 tygodni. Po tym czasie należy przesypać cuker przez sitko i można używać go jaki aromatyczny dodatek do herbaty i wypieków. Jeśli nie jesteśmy zwolennikami cukru, kwiaty lawendy wystarczająco dobrze smakują w herbacie czarnej i earl grey. Przed snem zalej kilka kwiatów lawendy wrzątkiem, odczekaj chwilę, dodaj miodu i cytryny, a na sen nie będziesz musiał długo czekać.

Relaksujące ciasteczka lawendowe:

• 2,5 szklanki mąki
• 1 kostka masła
• 2 jajka
• 3/4 szklanki cukru
• 2 łyżeczki proszku do pieczenia
• 1 łyżka suszonej lawendy

Lawenda w sypialni

Gałązki lawendy warto włożyć do wazonu i postawić w sypialni, sam zapach tego zioła działa kojąco na zmysły. W tradycji ludowej znanym miejscem przetrzymywania gałązek laweny są poduszki. Łagodzą objawy migreny i depresji oraz są naturalnym odświeżaczem powietrza. Świetnie sprawdzi się także w garderobie, wypędzi i odstraszy mole ubraniowe, atakujące odzież.

Odmiany lawendy

Lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia)

Osiąga do około 70 cm wysokości. Charakteryzuje się wzniesionymi, od dołu drewniejącymi pędami, zakończonymi kłosowatymi kwiatostanami. Liście zimozielone, wąskie, pokryte kutnerem. Kwitnienie lawendy rozpoczyna się w (VI) VII i trwa do VIII (IX). Jeżeli po kwitnieniu kwiatostany zostaną ścięte, może zakwitnąć ponownie, choć już nie tak spektakularnie jak na początku lata. Zawiązuje nasiona. Dostępna jest w wielu odmianach różniących się m.in. pokrojem, wysokością, mrozoodpornością, barwą kwiatów.

Hidicote

W naszym klimacie bardzo dobrze sobie radzi odmiana ‘Hidcote’. Osiągająca 40- 50 cm wysokości krzewinka, charakteryzuje się dość zwartym pokrojem. Poza tym jest aromatyczna, a jej ciemnofioletowe kwiaty doskonale zaprezentują się na rabacie bądź w pojemniku na balkonie czy tarasie. Mniejszą mrozoodpornością charakteryzuje się odmiana ‘Dwarf Blue’. Wysokość do około 40 cm, a kwiaty fioletowe. Odmiana ‘Munstead’ jest rozłożysta, aromatyczna a jej kwiaty są niebieskofioletowe. Bladoróżowe kwiaty charakterystyczne są dla odmiany ‘Rosea’, a białe m.in. dla odmiany ‘Alba’.

Lawenda francuska (Lavandula stoechas)

Określana także jako arabska bądź hiszpańska, uprawiana jest głównie w pojemnikach na balkonach i tarasach.

W uprawie osiąga około 50- 60 cm wysokości, ale w naturze jest wyższa. Jej największą zaletą są oryginalne kwiatostany, składające się z kwiatów płodnych, płonnych oraz bardzo dekoracyjnych podsadek. Kwitnie od maja.

Kwiaty w barwie fioletowej, różowej, purpurowej i białej. Uprawa lawendy francuskiej jest zbliżona do uprawy lawendy wąskolistnej. Do odmian Lavandula stoechas zaliczymy m.in. ‘Papillon’ (kwiaty purpurowe), ‘Bella Rose’ (kwiaty różowe), ‘Tiara’ (kwiaty fioletowe, podsadki białe).

Lawenda pośrednia (Lavandula xintermedia)

Jest mieszańcem uzyskanym w wyniku skrzyżowania lawendy wąskolistnej z Lavandula latifolia. Odmiany lawendy pośredniej (holenderskiej) osiągają większe rozmiary oraz posiadają bardziej okazałe kwiatostany, dlatego częściej wykorzystywane są do tworzenia bukietów. Przykładem odmiany lawendy pośredniej jest odmiana Pure Platinum ‘Nico’ o szarych liściach, fioletowych kwiatach, osiągająca około 50 cm wysokości. Inne odmiany to m.in. ‘Grosso’, ‘Hidcote Giant’.

Ciekawostki:

• Wybrane preparaty do czyszczenia i pielęgnacji mebli mają w swoim składzie lawendę, roślina ta zostawia na drewnie niewidoczną warstwę ochronną.
• Jedną z największych atrakcji turystycznych w Prowansji są rozległe pola lawendowe. Wyglądają bardzo okazale, wręcz wzniośle.
• Lawenda to roślina miododajna. We wspomnianej wyżej prowansji produkuje się miody lawendowe.
• Z lawendy powstają romantyczne żywopłoty

Zobacz także: Kurkuma – cenna przyprawa w kuchni i w lecznictwie – co warto o niej wiedzieć