Żeń-szeń – właściwości zdrowotne i przeciwwskazania
Żeń-szeń – cudowny środek na wiele dolegliwości, znany już tysiące lat temu i pochodzący z Azji. Wspomaga pamięć, pracę serca, chroni przed infekcjami, łagodzi zmęczenie, a nawet poprawia potencję. Dowiedz się, czemu jeszcze żeń-szeń zawdzięcza swoją popularność i dlaczego mimo swojego dobroczynnego wpływu nie każdy może go stosować.
Żeń-szeń (inna nazwa: ginseng) jest gatunkiem rośliny bylinowej z rodziny araliowatych. Jego nazwa nawiązuje do kształtu kłącza rośliny i w języku chińskim oznacza “człowiek-korzeń”. To właśnie korzeń żeń-szenia jest najcenniejszym jego elementem. Żeń-szeń pochodzi ze wschodnich rejonów Azji. Historia żeń-szenia ma ponad 4000 lat, kiedy to w medycynie Dalekiego Wschodu odkryto jego liczne właściwości lecznicze. Do dziś żeń-szeń zachowuje tam miano leku na wszelakie dolegliwości. Istnieje kilka odmian rośliny. Najpopularniejszy jest żeń-szeń właściwy, występujący na górskich obszarach leśnych wschodniej części Azji, żeń-szeń koreański rosnący w Chinach i Korei, oraz żeń-szeń syberyjski, który, jak sama nazwa wskazuje, występuje także na obszarach wschodniej Syberii. Istnieje także żeń-szeń amerykański oraz żeń-szeń japoński, spotykany w Chinach, Japonii oraz Indiach. Z powodu intensywnych zbiorów naturalne zasoby i obszary występowania żeń-szenia stale się kurczą. Korzeń żeń-szenia zawiera ponad 200 substancji korzystnych dla zdrowia, czemu zawdzięcza swoją popularność w medycynie naturalnej i ziołolecznictwie. Niestety jednak roślina posiada także szereg skutków ubocznych i przeciwwskazań do stosowania, dlatego nie każdy może go stosować.
Żeń-szeń – właściwości lecznicze
Swoje właściwości prozdrowotne żeń-szeń zawdzięcza obecności ponad 200 związków o działaniu leczniczym, niewystępujących w innych roślinach. Do najważniejszych zaliczamy tzw. ginsenozydy, które wykazują działanie wzmacniające układ odpornościowy oraz wspomagające układ krwionośny. Ginsenozydy chronią organizm przed infekcjami wirusowymi i bakteryjnymi oraz pomagają szybciej wrócić do zdrowia po infekcjach. Ginsenozydy poprawiają zdolność hemoglobiny do przyłączania tlenu, dzięki czemu komórki narządów są lepiej dotlenione, a organizm ma więcej energii. Dlatego też żeń-szeń sprawdza się w roli środka niwelującego przemęczenie i osłabienie organizmu, także po przebytych chorobach czy operacjach, w okresie rekonwalescencji i w wieku starczym. Oprócz ginsenozydów, żeń-szeń zawiera także 7 rodzajów eleuterozydów o działaniu wzmacniającym, pobudzającym, redukującym zmęczenie i stres. W żeń-szeniu znajdziemy także witaminy A, C oraz witaminy z grupy B, cukry i panaksozydy, a także pierwiastki śladowe takie jak potas, wapń, fosfor, miedź, żelazo, magnez, cynk, sód i siarka.
Żeń-szeń stosowany jest także w celu poprawy koncentracji i pamięci (głównie żeń-szeń indyjski). Ginsenozydy wzmacniają układ nerwowy, poprawiają funkcje kognitywne i zdolność uczenia się. Ponadto chronią neurony przed szkodliwym wpływem wolnych rodników i zwiększają odporność na stres. Mimo iż żeń-szeń poprawia funkcjonowanie układu nerwowego także u ludzi starszych, nie istnieją jasne dowody potwierdzające wpływ rośliny na łagodzenie skutków otępienia starczego. Żeń-szeń syberyjski ma dodatkowo działanie uspokajające.
Żeń-szeń wykazuje również korzystny wpływ na funkcjonowanie układu krążenia. Wspomaga pracę serca i obniża poziom “złego” cholesterolu LDL we krwi, podwyższając jednocześnie poziom cholesterolu HDL. Ma ponadto działanie przeciwmiażdżycowe, przeciwzakrzepowe i regulujące ciśnienie krwi. Żeń-szeń obniża także poziom glukozy we krwi, chroni komórki beta trzustki i pobudza produkcję insuliny, dzięki czemu może być stosowany pomocniczo w cukrzycy.
Czerwony żeń-szeń koreański posiada udowodniony wpływ na poprawianie funkcji seksualnych u kobiet i mężczyzn. Ma działanie pobudzające, podnosi libido u obu płci, u mężczyzn dodatkowo podnosi poziom testosteronu, zwiększa produkcję plemników i pomaga w zaburzeniach erekcji. Żeń-szeń łagodzi także objawy menopauzy u kobiet i andropauzy u mężczyzn.
Badania dowiodły, że korzeń żeń-szenia może przynieść ulgę osobom intensywnie uprawiającym sport. Poprzez usprawnienie zużycia tlenu w komórkach żeń-szeń obniża poziom kwasu mlekowego powstającego w mięśniach podczas wzmożonego wysiłku fizycznego i powodującego ból mięśni.
Żeń-szeń może także chronić tkankę kostną przed osteoporozą, ze względu na zdolność do zwiększania produkcji estrogenów u kobiet. Hormony te wykazują działanie ochronne na kości, a ich ilość spada po osiągnięciu przez kobiety wieku menopauzalnego.
Żeń-szeń ponadto wykazuje działanie ochronne na wątrobę, ze względu na niwelowanie wpływu wolnych rodników na komórki wątrobowe (hepatocyty). Roślina wspomaga także regenerację wątroby.
Żeń-szeń bywa także składnikiem preparatów do stosowania na skórę, np. w celu jej odmłodzenia czy zapobieganiu wypadaniu włosów. Ekstrakt z korzenia żeń-szenia przyspiesza także gojenie się ran.
Przeczytaj jeszcze: Aminek egipski – tajemniczy dar starożytnego Egiptu
Stosowanie
-
Żeń-szeń – tabletki.
Jedną z najbardziej popularnych metod stosowania żeń-szenia są suplementy diety. Na rynku istnieje wiele preparatów zawierających ekstrakty z korzenia żeń-szenia, czasem także substancje pomocnicze. Przy stosowaniu takiej metody należy pamiętać, że tabletki czy pastylki nie mogą zastąpić prawidłowej, zdrowej diety.
-
Herbata z żeń-szenia.
Łyżkę rozdrobnionego korzenia żeń-szenia wsypujemy do szklanki lub filiżanki i zalewamy wrzątkiem. Odstawiamy na kwadrans do zaparzenia. W razie zbyt intensywnego smaku możemy dodać wody.
-
Żucie korzenia z żeń-szenia
Możemy żuć zarówno świeże jak i suszone kłącze żeń-szenia, przez ok. kwadrans, po czym możemy je połknąć.
-
Suszony żeń-szeń jako dodatek do dań.
Żeń-szeń w formie sproszkowanej może także stanowić zdrowy dodatek do potraw, deserów czy napojów.
-
Żeń-szeń jako kosmetyk
Możemy wykorzystać żeń-szeń do przygotowania maseczki pielęgnacyjnej na skórę. Rozdrobniony korzeń żeń-szenia zalewamy odrobiną wrzątku i nakładamy na twarz maksymalnie na pół godziny, po czym zmywamy letnią wodą.
Żeń-szeń – przeciwwskazania
Żeń-szeń posiada szereg przeciwwskazań oraz skutków ubocznych, o których należy pamiętać przed rozpoczęciem kuracji tym ziołem. W razie wszelkich wątpliwości zawsze należy skonsultować się najpierw z lekarzem.
Żeń-szenia nie mogą stosować następujące grupy osób:
- osoby z nadciśnieniem tętniczym i chorobami serca (np. arytmia, kołatania serca, niewydolność mięśnia sercowego)
- osoby z zaburzeniami krzepliwości krwi oraz chore na hemofilię
- osoby narażone na hipoglikemię
- osoby przyjmujące warfarynę
- osoby z gorączką
- osoby ze stanami zapalnymi
- kobiety w ciąży oraz karmiące
- dzieci
- chorzy na raka prostaty i raka piersi
- osoby chore na astmę oskrzelową
- osoby cierpiące na bezsenność
- osoby przyjmujące inne zioła o działaniu pobudzającym, np. przęśl
- osoby przyjmujące leki z grupy inhibitorów monoaminooksydazy i glikokortykosteroidów
- osoby spożywające duże ilości napój energetycznych (w tym kawy)
- osoby przyjmujące niektóre leki przeciwdepresyjne i przeciwpsychotyczne
- osoby przyjmujące niektóre leki benzodiazepinowe
- osoby przyjmujące niektóre inhibitory pompy protonowej
Żeń-szeń należy zawsze stosować w dawkach zaleconych przez lekarza lub zamieszczonych w ulotce preparatu. Za bezpieczne dzienne dawki uważa się od 0,5-2 g korzenia rośliny lub 200-600 mg ekstraktu. Nawet przy zachowaniu zalecanych dawek mogą wystąpić niepożądane skutki uboczne, np. krwawienia u kobiet w okresie menopauzy. Spożywanie preparatów z żeń-szenia w nadmiarze może prowadzić do tzw. zespołu żeńszeniowego, objawiającego się ogólnym złym samopoczuciem, bólami głowy, bólami persi, bezsennością lub sennością, stanami zapalnymi skóry, podwyższonym ciśnieniem krwi i biegunką. W przypadku wystąpienia objawów niepożądanych, należy zaprzestać przyjmowania preparatu i natychmiast zgłosić się do lekarza. Po kuracji żeń-szeniem należy zrobić przynajmniej 5-tygodniową przerwę. Kuracja żeń-szeniem może trwać maksymalnie 2 miesiące, przy czym należy pamiętać o regularnym jego stosowaniu. Kurację powinno się przeprowadzać maksymalnie 2 razy w roku.
Przeczytaj jeszcze: Wiązówka błotna: Sekretne moce rośliny z naszych mokradeł
