Lipa – cudowne drzewo, w niektórych kręgach kulturowych określane jako święte. Jej lecznicze właściwości powinny docenić zwłaszcza osoby, które złapały grypę i chcą pozbyć się pierwszych oznak przeziębienia – bólu gardła i  kataru. Herbata z lipy, miód lipowy, sok z lipy to  ulubione produkty zwolenników medycyny naturalnej w walce z grypą. Kosmetyki z kwiatów tej rośliny znaczącą poprawiają stan cery. Dowiedz się jakie jeszcze działanie lecznicze ma lipa, jakie znalazła zastosowanie i czym różni się lipa drobnolistna od szerokolistnej?

Lipa jest drzewem liściastym, naturalnie występuje w strefie umiarkowanej, należy do rodziny lipowatych, jest ogólnodostępna, występuje w parkach, na polach przy drogach, w ogrodach i na osiedlach. Czym bardziej oddalona jest od dróg, tym właściwości lecznicze kwiatów lipy są silniejsze. W Europie najczęściej występują jej dwie odmiany lipa drobnolistna (Tilia cordata Mill.) i szerokolistna (Tilia platyphyllos Scop.). W Polsce lipa rośnie dziko na terenie całego kraju. Zapach lipy jest aromatyczny, delikatny i przyjemny, jej smak słaby, śluzowato-słodki. Kwitnie latem, wówczas jej kwiaty wydzielają piękny zapach, którego nie bagatelizują wytwarzające miód pszczoły. Surowiec zielarski zawiera czynne związki flawonoidowe (około 1%), śluz (około 3%) oraz olejek eteryczny. Na związki flawonoidowe składają się pochodne glikozydowe kwercetyny, kemferolu i akacetyny oraz tilirozyd.

Lipa drobnolistna i szerokolistna – czym się od siebie różnią?

– Lipę drobnolistną cechuje lepsza tolerancja gleb, dlatego można ją sadzić w miejscach, które niekoniecznie będzie tolerowała lipa szerokolistna

– Drzewa różnią się od siebie wielkością – drobnolistna dorasta do wysokości 30 – 35 m, podczas gdy szerokolistna osiąga wysokość 40m

– Przy dogodnych warunkach szerokolistna lipa rośnie szybciej niż jej drobnolistna imienniczka

– lipa drobnolistna wykazuje większą zdolność do kumulowania zanieczyszczeń mikropyłowych z powietrza (tzw. zdolność fitoremediacyjna), największą z pośród wszystkich gatunków lip

Zaskakującym może wydawać się fakt, że pomimo tylu różnic pomiędzy gatunkami, badania laboratoryjne wykazały, że surowiec leczniczy z obydwu lip, ma to samo działanie. Oznacza to, że kwiaty lipy stosowane w przetworach spożywczych i kosmetykach, niezależnie z którego gatunku pochodzą, charakteryzują się takimi samymi właściwościami leczniczymi.

Przeczytaj jeszcze: Miłorząb Japoński: Prehistoryczne Drzewo o Niesamowitych Właściwościach

Właściwości lecznicze kwiatów lipy

– tradycyjnie napary z kwiatów lipy używane były jako środki napotne, pobudzają czynności gruczołów potowych, a poprzez zwiększenie wydzielania potu wpływają detoksykacyjnie na organizm pogrążony w stanie przeziębienia

– dzięki śluzowej substancji napar z lipy łagodzi ból gardła, kaszel i chrypę

– olejki eteryczne zawarte w kwiatostanie wpływają relaksacyjnie i uspokajająco na organizm, zmniejszają napięcie i nadmierne pobudzenie układu nerwowego

– napary z kwiatów lipy zmniejszają nieznacznie napięcie mięśni gładkich i pobudzają w niewielkim stopniu wydzielanie soku żołądkowego, co oznacza, że stosuje się je w celu poprawienia funkcji metabolicznych i trawiennych

Kwiaty lipy – charakterystyka

Kwiaty lipy są pięciokrotne i obupłciowe, działki ich kielicha, jaki płatki korony żółte. Kwiaty lipy przyrośnięte są do osi kwiatostanu, zebrane po 5-20, wyposażone w języczkowatą, szeroką, całobrzegową podsadkę, o unerwieniu siateczkowym. Kwiaty ze względu na intensywny i słodki zapach, wabią masowo owady, głównie pszczoły, które przy obecności Ula wyprodukują miód lipowy. Nektar utrzymuje się w kwiatach lipy bardzo dlugo, między innymi dlatego drzewo lipy jest ulubieńcem pszczół. Płatki korony są długością równe pręcikom, co pełni funkcje ochronną. Pod koniec września, na początku października, po zapyleniu i zapłodnieniu, zawiązują się na kwiatach, twarde, niesymetryczne owoce, o cienkich ścianach, wyglądem przypominające orzeszki, o kilkumilimetrowej średnicy, gładkie. Orzeszki w swym wnętrzu zawierają od 1 do 3 nasion.

Zobacz także: Klon: drzewo z niezwykłymi właściwościami leczniczymi

Zastosowanie kwiatów lipy 

Lipę stosuje się głównie na dwa sposoby: wewnętrznie i zewnętrznie. Sposób pierwszy polega na spożywaniu produktów, które w swoim składzie zawierają surowiec lipy: napary, soki, herbaty, miody z kwiatów lipy.

Zastosowanie zewnętrzne  sprowadza się do zażywania kąpieli i przykładania do cery okładów nasączonych naparami z lipy. Takie kąpiele wpływają relaksacyjnie na skórę, staje się bardziej napięta i elastyczna. Ponadto, stosowana w ten sposób lipa, łagodzi stany zapalne skóry, podrażnienia i redukuje wydzielanie sebum. Okłady można stosować na rany po ukąszeniach owadów.

Napar z kwiatów lipy

Aby przygotować napar z kwiatów lipy, zalej 1,5 łyżki surowca 2 szklankami wrzącej wody i zaparzaj pod przykryciem przez 15 minut. Aby wzbogacić walory smakowe wywaru do picia, możesz dodać łyżeczkę miodu lub soku malinowego. Po 10 min przecedź napar. Pij po pół szklanki do 3 razy dziennie, najlepiej po posiłku.

Syrop z kwiatów lipy

Składniki:

• 1 litr wody
• 0,5 kg cukru
• Ubite kwiaty lipy – 4 szklanki
• 400 g miodu lipowego
• sok z 1 cytryny

Zagotuj wodę z cukrem. Kwiaty lipy opłucz i włóż do słoika. Na płycie lub ogniu (najlepszy do gotowania jest ogień) zagotuj wodę z cukrem. Odstaw do przestudzenia. Następnie dodaj do wywaru sok z cytryny, miód, wymieszaj i zalej tak przygotowaną miksturą kwiaty. Po 3 dniach przelej całość do małych szklanych butelek i zapasteryzuj, czyli odstaw je na 30 minut do góry dnem. Syrop z kwiatów lipy może zdziałać cuda podczas przeziębienia, infekcji dróg oddechowych, czy gorączki. Latem możesz korzystać z walorów smakowych syropu i dodawać go do wody, a zimą do herbaty.

Sałatka z liści lipy

Młode listki lipy są jadalne, a w dodatku bardzo smaczne. Aby się o tym przekonać opłucz listki pod bieżącą wodą i poszarp na drobne kawałki i włóż do miski. Zalej je oliwą z oliwy, dodaj szczyptę soli i pieprzu oraz kilka kropel octu. Do sałatki dodaj pokrojonego w kostkę pomidora, ogórka i jajko na twardo. Smacznego!

Lipa na bezsenność 

Kilka kropki olejku eterycznego z kwiatów lipy dodanych do ciepłej kąpieli może zdziałać cuda. Zarówno lipa, jaki kąpiel działają relaksująco i odprężająco na mięśnie, w których gromadzi się stres. Taka kąpiel wprowadzi Cię w stan spokoju, zmniejszy napięcie, ukoi nadwyrężone nerwy. Dzieci i choroby w podeszłym wieku także mogą korzystać z oleju eterycznego z lipy, nie ma przeciwwskazań.

Lipa jako kosmetyk

W ziołolecznictwie oraz w tradycji babci zielarek drzewo lipy znane jest ze swojego niemal „afrodyckiego” wpływu na skórę. Kąpięl z garśćą kwiatów lipy regeneruje naskórek i nawilża skórę, działa jak krem, czy balsam. W tradycji ludowej w przypadku zapalenia spojówek u pacjenta, moczono gazę wywarem z lipy (kwiaty lipy zalane wrzątkiem) i przykładano je na kilka minut na zamknięte powieki. Obserwowano znikające obrzęki wokół oczu, zmniejszającą się opuchliznę, jaśniejszą cerę pod oczami. Lipe można stosować z powodzeniem jako tonik do czyszczenia skóry twarzy. Szampony z lipy najlepiej reagują z włosami cienkimi, blond, wypadającymi.

Kiedy i jak zbierać lipę? 

Lipa zaczyna kwitnąć pod koniec czerwca i jest to zdecydowanie najlepszy okres na zbiory – starsze kwiaty, pod koniec lipca, mogą już przekwitać. Kwiaty najlepiej oddzielać od drzewa w słoneczny, gorący dzień, sprawdzoną metodą jest przycinanie gałązek sekatorem (drzewo lipy dobrze znosi przycinanie). Następnie oddzielić kwiaty od gałązek i ususzyć (rozłożyć kwiaty w ciepłym, ale zacienionym pomieszczeniu, na jakiejś większej powierzchni, na przykład stole lub czystej szmatce na ziemi). Koniec procesu suszenia rozpoznasz po miodowym zapachu, który zacznie wydobywać się z zasuszonyc kwiatów i biało-żółtej barwie.

Zobacz także: Dziurawiec Zwyczajny – Skarb Polskiej Flory o Magicznych Właściwościach

Ciekawostki o lipie

• Czesi uznają lipę za swoją roślinę narodową.
• Nazwa miesiąca lipca, pochodzi wlaśnie od bujnie kwitnących wówczas lip
• W czasach pogańskich lipa symbolizowała kobiecą łagodność, delikatność i płodność. Religia chrześcijańska przeniosła kult lipy na Najświętszą Marię Panną, nazywając lipę drzewem Najświętszej Panienki
• Wielu poetów opisywało lipę, między innymi Jan Kochanowski we fraszce „Na lipę”

Gościu, siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie,
Nie dojdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie.
(…)
Z mego wonnego kwiatu pracowite pszczoły
Biorą miód, który potym szlachci pańskie stoły.

Jan Kochanowski.

 

Źródła:

http://www.itep.edu.pl/wydawnictwo/woda/zeszyt_43_2013/artykuly/Sadowiec%20Gawronski.pdf

https://pl.wikipedia.org/wiki/Lipa

Ożarowski A., Jaroniewski W., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987.