Kminek – roślina powszechnie znana jako aromatyczna przyprawa, skrywa w sobie także wiele właściwości leczniczych, dzięki czemu jest od dawna wykorzystywana w ziołolecznictwie. Przynosi ulgę w dolegliwościach żołądkowych, wspomaga trawienie, odchudzanie, łagodzi stany zapalne i zwalcza infekcje. Odkryj jakie jeszcze zdolności posiada kminek zwyczajny.

Kminek zwyczajny (Carum carvi L.), zwany także kminkiem pospolitym, kminkiem polskim, kminem polnym, karolkiem czy karulkiem, jest gatunkiem rośliny dwuletniej, który należy do rodziny selerowatych. Naturalnie występuje w rejonach Europy (w tym Polsce), Azji oraz Afryki. Dziko rośnie szczególnie na terenach łąk, pastwisk oraz poboczach dróg. Często uprawiany w Polsce (która też jest jego eksporterem), głównie na Żuławach Wiślanych i na północy kraju.

Kminek – charakterystyka

Kminek jest rośliną osiągającą wysokość ok. 30-70 cm. Jego łodyga jest silnie rozgałęziona. W pierwszym roku rozwoju roślina wypuszcza rozetę z liści i gruby korzeń palowy. W korzeniu, który jest jadalny, gromadzone są substancje zapachowe. Jesienią większość liści kminku obumiera. W drugim roku roślina wytwarza liście odziomkowe i pędy kwiatostanowe. Kwitnienie rośliny przypada na okres od maja do czerwca. Kwiaty kminku są drobne, zebrane w baldachy, zwykle barwy białej, rzadziej różowej. Kminek jest rośliną obcopylną, zapylaną przez pszczoły. Owoce kminku dojrzewają w lipcu, a pod koniec sierpnia następują ich zbiory. Są to drobne, wygięte łukowato, brązowe rozłupki. To właśnie ich używa się w zmielonej postaci w kuchni i to one głównie odpowiadają za właściwości lecznicze kminku. Z nich wytwarza się olejek kminkowy. Liście i korzeń kminku także znajdują zastosowanie.

Kminek – skład

Za właściwości lecznicze kminku odpowiada jego zawartość składników odżywczych. Jest on między innymi bogatym źródłem witamin. W kminku znajdziemy substancje takie jak błonnik, witaminy z grupy B, kwas foliowy, witamina A, witamina E, sód, potas, wapń, fosfor, żelazo, magnez, cynk oraz nasycone kwasy tłuszczowe. Za intensywny aromat owoców kminku odpowiada zawarty w nich olejek eteryczny, w których znajduje się karwon, limonen oraz aldehyd kuminowy.

W korzeniu kminku znajdziemy duże ilości witaminy C, olejki eteryczne, kwasy fenolowe, żywice, furanokumaryny i furanochromony.

Liście kminku zawierają wielocukry, flawonoidy, olejki eteryczne

Kwiaty kminku skrywają flawonoidy oraz olejek lotny.

W owocach rośliny znajdują się sole mineralne, białka, tłuszcze, węglowodany, kumaryny, garbniki, flawonoidy, olejek eteryczny (3-7%), substancje azotowe, żywice, woski olej tłusty i kwasy organiczne.

Z kolei ziele kminku zawiera flawonoidy, wielocukry oraz olejek eteryczny.

Kminek – właściwości lecznicze

Kminek na trawienie

W ziołolecznictwie wykorzystywane są nasiona, liście oraz korzeń kminku. Szczególnie cenny jest olejek z kminku. Kminek ma szczególnie korzystny wpływ na układ pokarmowy. Można go stosować profilaktycznie oraz jako środek pomocny w łagodzeniu już występujących objawów i dolegliwości. Dodawanie kminku do żywności pobudza apetyt, wspomaga trawienie i przyswajanie składników odżywczych. Kminek łagodzi skurcze mięśni gładkich żołądka, jelit oraz przewodów żółciowych, niweluje wzdęcia, odbijanie, nudności, zaparcia i biegunki, pobudza produkcję soku żołądkowego, reguluje dopływ żółci oraz ma działanie wiatropędne. Poleca się go osobom starszym mającym problemy z nerwicą wegetatywną, wydzielaniem żółci oraz atonią jelit.

Napar lub herbata z kminku jest szczególnie pomocna w łagodzeniu kolki u dzieci i niemowląt. Aby przygotować napar z kminku, należy 1 łyżeczkę mielonego kminku zalać szklanką wrzątku, przykryć i odstawić na kwadrans do zaparzenia. Następnie przecedzić. Starsze dzieci oraz osoby dorosłe mogą zamiast naparu spożyć łyżeczkę kminku mielonego zmieszanego z majerankiem i popić dużą ilością wody dwa razy dziennie zaraz po ciężkostrawnym posiłku. Dzieciom można także podawać syrop kminkowy ułatwiający trawienie. Wystarczy łyżkę nasion kminku zmiksować w szklance gorącej wody, przykryć, pozostawić na pół godziny, a po tym czasie przecedzić. Dodać cukru lub miodu aby poprawić smak. Podawać dzieciom po posiłku kilka razy dziennie, po 1 łyżeczce.

Kminek na odchudzanie

Kminek może pomóc w straceniu zbędnych kilogramów, ze względu na swoje działanie wspomagające trawienie. Jest przydatny w diecie redukcyjnej i kuracji oczyszczającej. Roślina zmniejsza łaknienie na słodycze, a olejek kminkowy wmasowany w skórę pomoże pozbyć się cellulitu. W połączeniu ze zbilansowaną dietą i aktywnością fizyczną kminek pomoże osiągnąć oczekiwane rezultaty w odchudzaniu.

Kminek a laktacja

Mimo braku naukowych dowodów uważa się, że kminek posiada właściwości mlekopędne i wspomaga laktację u karmiących matek, czyli pobudzenie produkcji pokarmu.

Kminek a układ moczowy

W medycynie ludowej i ziołolecznictwie kminek jest także uważany jako środek moczopędny, pobudzający produkcję moczu. Roślina pomaga zwiększyć objętość wydalanego moczu i tym samym oczyścić drogi moczowe, zwalczając infekcje.

Kminek na skórę

Kminek w formie rozcieńczonego olejku pomaga w leczeniu świerzbu oraz stanów zapalnych skóry spowodowanych przez bakterie, pasożyty i grzyby. Może on być także stosowany do masażu bolących miejsc. Liście kminku zawierają duże ilości flawonoidów i wielocukrów, które wspomagają elastyczność skóry.

Kminek na bóle menstruacyjne

Uważa się, że kminek pomaga łagodzić bóle menstruacyjne ze względu na swoje działanie rozkurczowe. Ziele pomaga także wywołać opóźniającą się menstruację, regulując cykl menstruacyjny. Najlepsze efekty daje stosowanie herbaty z melisy z dodatkiem kminku.

Kminek a cukrzyca

Kminek może być stosowany pomocniczo w przebiegu cukrzycy ze względu na swoje właściwości regulujące i obniżające poziom cukru we krwi. Osoby cierpiące na cukrzycę mogą spożywać kminek codziennie jako uzupełnienie właściwego leczenia.

Kminek na zmęczenie

Stosowanie kminku może wpłynąć także na nasz układ nerwowy. Pobudza pracę mózgu oraz krążenie w nim krwi. Zioło to więc może pomóc nam zniwelować uczucie zmęczenia i przytłoczenia codziennymi sprawami. Kminek ma także właściwości lekko uspokajające i kojące nerwy. Warto po ciężkim dniu spożyć herbatę z kminku lub dodać kilka kropel olejku z kminku do kąpieli w celu relaksacji. Może także pomóc w problemach ze snem i koncentracją.

Kminek a układ oddechowy

Kminek znajdzie także zastosowanie przy infekcjach i stanach zapalnych układu oddechowego. Dzięki zawartości witaminy C kminek pomaga wzmocnić system odpornościowy organizmu do walki z wirusami i infekcjami. Płukanka z nasion kminku pomoże złagodzić ból gardła (ze względu na właściwości ściągające kminku) czy kaszel, dzięki właściwościom wykrztuśnym kminku. Wdychanie suchych ziaren kminku owiniętych bawełnianą szmatką pomoże przy zapaleniu zatok.

W okresie zwiększonej zachorowalności na grypę i przeziębienie przyda się nalewka z kminku. Przygotowanie jej nie jest trudne. Dwie łyżeczki nasion kminku należy zmiażdżyć i dodać do nich łyżeczkę cukru. Dodajemy 0,5 l wódki (40%) i odstawiamy w suche miejsce na ok. 3 tygodnie. Po tym czasie mieszankę filtrujemy, zamykamy w butelce na kolejne 9 tygodni, a po tym czasie możemy spożywać.

Kminek może być stosowany również jako środek odświeżający oddech. Neutralizuje zapach czosnku, dlatego warto żuć jego nasiona po zjedzeniu dań z zawartością czosnku.

Kminek a układ krążenia

Kminek może być także pomocny przy anemii. Ze względu na wysoką zawartość żelaza i kumaryny pomaga rozrzedzić krew i poprawić krążenie.

Do innych właściwości leczniczych kminku możemy zaliczyć działanie antyoksydacyjne (przeciwutleniające) kminku. Zioło wspiera nas w walce z wolnymi rodnikami oraz zapobiega powstawaniu toksycznych produktów utleniania podczas gotowania. Ma ponadto działanie przeciwzapalne, bakteriobójcze i grzybobójcze – niszczy bakterie takie jak Escherichia coli, gronkowiec złocisty, Candida albicans, Campylobacter jejuni, gatunki bakterii Shigella, a także niektóre gatunki grzybów pleśniowych. Olejek z kminku często jest dodawany do preparatów i płynów odkażających, mydeł, perfum, past do zębów oraz gum do żucia.

Kminek – przeciwwskazania

Podobnie jak wiele innych ziół, kminek zawiera przeciwwskazania do stosowania. Roślina może u niektórych osób powodować reakcje alergiczne. Osoby uczulone na np. marchew, koper czy seler powinny zdecydowanie unikać spożywania kminku. Zawsze należy zachować umiar w stosowaniu zioła w celach zdrowotnych. Spożywanie dużych ilości kminku może uszkodzić wątrobę. Nasion kminku nie powinny spożywać kobiety w ciąży, mogą jednak stosować napary z kminku. Nawet małe dzieci lub nawet niemowlęta mogą stosować herbaty z kminku, jednak nie należy im podawać olejku z kminku. W razie wątpliwości, należy zasięgnąć porady lekarza.

Kminek – przyprawa

Kminek jest przyprawą o lekko piekącym i słodkawym smaku. Jego zaletę stanowi fakt, że długo zachowuje swoją świeżość, pod warunkiem, że jest szczelnie zamykany. Korzeń kminku możemy przyrządzać podobnie jak marchew, zaś jego liście tak jak szpinak. Możemy dodawać go do dań na bazie czerwonego mięsa, kiszonej kapusty, zup, sałatek, ciast, pieczywa, ćwikły, owoców morza czy niektórych gatunków sera. Na rynku możemy znaleźć także likier z kminkiem – kminek często jest składnikiem aromatycznych napojów alkoholowych.

Likier kminkowy, zwany alaszem, możemy przygotować samodzielnie i stosować w celach leczniczych. Nasiona kminku tłuczemy w moździerzu, wsypujemy do szklanego naczynia i zalewamy spirytusem. Zamykamy naczynie odstawiamy na 2 tygodnie, czasem wstrząsając. Po upływie 2 tygodni zlewamy alkohol do osobnego naczynia. Zagotowujemy wodę z cukrem i wlewamy do naczynia z alkoholem. Naczynie szczelnie zakręcamy i odstawiamy do wystygnięcia. Następnie płyn przefiltrowujemy przez gazę i rozlewamy do słoików lub butelek. Naczynia odstawiamy jeszcze w ciemne miejsce na przynajmniej 1 lub 2 miesiące.

Kminek – uprawa w Polsce

Kminek jest chętnie uprawiany w Polsce. Ze względu na to, że wymaga ciepłych, wilgotnych i żyznych gleb, główne obszary jego uprawy w naszym kraju to Żuławy Wiślane i północna część Polski. Kminek lubi miejsca dobrze nasłonecznione i jest odporny na mróz. Nasiona są siane wprost do gruntu. Siewy zwykle następują wiosną, najpóźniej wczesnym latem. Zbiory kminku przeprowadza się w lipcu, najlepiej ranną porą, gdy owoce są jeszcze mokre i nie osypują się łatwo. Dojrzałe owoce są barwy czerwono-brunatnej.